elektronikmalzemeler
ELEKTRONİK PARÇALARI TANIYALIM
ÖNSÖZ
Komponent eğitimlerimiz esnasında isteklerinizi göz önünde bulundurarak, faydalı olacağına inandığımız komponent el kitabının ilk versiyonunu söz verdiğimiz gibi bitirdik. Bu kitapçığı hazırlamaktaki gayemiz fabrika içindeki çalışanlarımızın işlerine daha hakim olmalarını sağlayarak verimli ve tatminkar bir çalışma elde etmekti. Görselliğin belleklerde daha kolay yer etmesi düşüncesinden yola çıkarak komponentleri resimli olarak tanıtmanın ve haklarında bilgi vermenin daha uygun olacağını düşündük.
Bu konudaki çalışmalarımız sizlerden gelen istekler doğrultusunda daha da detaylandırılarak devam edecektir. Kitapta gördüğünüz tüm aksaklıkları veya bunlar hakkındaki daha detaylı isteklerinizi lütfen bize çekinmeden bildirin.
Komponent el kitabının hepinize faydalı olması dileğiyle.
DiRENÇ
Tanım
Elektrik ve elektronik devrelerde akım geçişini sınırlamak ya da bir gerilim düşümü sağlamak için kullanılan malzemedir.
Seçim
Tasarımı yapılan devrenin istekleri çok iyi belirlenmelidir. Malzeme kullanılırken direnç değeri,
tolerans, güç kaybı mutlaka kontrol edilmelidir; istenen değer ve devrenin kaldırabileceği tolerans iyi belirlenmelidir. Dirençler için maksimum çalışma gerilimi ve kararlılık (stability) da önemlidir. Gürültü (noise) yüksek frekanslı devrelerde önem taşır. Kararlılık: Direnç değerinin sıcaklıkla değişmeme özelliğidir. Hassas devrelerde önemlidir.
Parametre
Direnç değeri ve toleransı maksimum endüktans: özellikle taş direnç (wire wound) tipinde önemli.
Çalışma (operating) ve saklama (storage) sıcaklık aralığı. Sıcaklık katsayısı (temperature coefficient) Kendi ısı katsayısı (self heating coefficient) Dirence göre gerilim katsayısı (voltage coefficient to resistance)
Tip
CC: Carbon composition, CF: Carbon film
MF: Metal film, MO: Metal oxide
FUSE: Sigorta MO (Fusable MO)
WW: Wire wound device.
ADJ: Adjustable (Ayarlı direnç)
MG: Metal glaze, SMD: Surface mount device ( Yüzeye monteli malzeme)
Okuma
Film dirençler üzerlerindeki renkli çizgiler sayesinde okunurlar. Genel olarak metal film dışındaki tüm film dirençlerde (CF, MO, FUSE, NMOve MG) 4 çizgi, metal dirençte ise 5 çizgi vardır. Bazı firmaların dirençlerinde ise sıcaklık için 6. bir renk kodu eklenmiştir. (Bazı sigorta MO larda da tolerans kodlarından sonra bir siyah çizgi atılmıştır.) Direnç üzerindeki renkleri okurken, kenara en yakın olan uçtan bağlanır. 4 çizgililerde ilk iki çizgi basamak, 3. çizgi çarpan, son çizgi de tolerans, 5 çizgililerde ilk üç çizgi basamak, 4. çizgi çarpan, son çizgi de tolerans, 6 çizgililerde ilk üç çizgi basamak, 4. çizgi çarpan, 5. çizgi de tolerans,son çizgi de sıcaklık katsayısıdır. Aşağıda renklerin anlamları verilmiştir:
RENK BASAMAK ÇARPAN TOLERANS SICAKLIK KATSAYISI
% ppm/K
Siyah 0 1 0 200
Kahve 1 10 1 100
Kırmızı 2 100 2 50
Turuncu 3 1000 - 15
Sarı 4 10000 - 25
Yeşil 5 100000 0.5 -
Mavi 6 1000000 0.25 10
Mor 7 10000000 0.01 5
Gri 8 100000000 0.05 1 Beyaz 9 1000000000 - -
Altın - 0.1 5 -
Gümüş - 0.01 10 -
Renksiz - 20 - -
Direnç Toleransları: Sıcaklık katsayıları:
--------------------------- --------------------------
M : % 20 B:+/- 200 ppm/C derece
K : % 10 C:+/- 100 ppm/C derece
J : % 5 E:+/- 50 ppm/C derece
H : % 3 G:+/- 25 ppm/C derece
G : % 2 H:+/- 15 ppm/C derece
F : % 1 K:+/- 10 ppm/C derece
L:+/- 5 ppm/C derece
Sıcaklık katsayısı: ppm(part per million) +,- 200ppm/derece direncin değerinin 1’C de rx200/1000000 oranında arttığını veya azaldığını ifade eder.
1-Komponent adı AYARLI DİRENÇ
kısaltma RES ADJ
açıklama
Direnç malzemesi üzerine, hareketli metal levha yerleştirilerek yapılır.En az kararlıları karbon dirençlerdir. Çok kullanınca karbon direnç kısmı aşınır ve malzemede kirlilik oluşur.Yüzey düzgün değilse gürültü oluşur. Cermet ( seramik-metal), ve plastik tipleri kararlıdır. WW tipleri en kararlısıdır.
özellikleri
CC POT:
Kullanım aralığı (Range):50ohm - 10Mohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 5W'a kadar.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 55 - 125
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): 1000ppm.
Tolerans:+- %10 - 20
Beklenen ömür: 5milyon devir.
CC Trimer:
Kullanım aralığı (Range):100ohm - 4.7Mohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.1-0.2W
Gerilim aralığı: 50V-200V
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 30'dan 85'e.
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): +/- 250ppm/derece'den +/- 350ppm/dereceye.
Tolerans:+- %20 - 30
Beklenen ömür: 1milyon ve 5milyon devir.
CF Trimer:
Kullanım aralığı (Range):500ohm - 1Mohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.1W
Gerilim aralığı: 50V-100V
Tolerans:+- % 30
WW POT:
Kullanım aralığı (Range):1ohm - 200Kohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 2-6W.
Gerilim ölçeklendirmesi: 310V'a kadar.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 65 - 125
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): +/-20ppm/derece
Tolerans:%5 ve %10.
Beklenen ömür: 5milyon devir.
Halka reostalar:
Kullanım aralığı (Range):0.5ohm - 10Kohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating):12.5-1000W
Akım aralığı: 0.050-17.35A
Tolerans:+- %10
nerelerde kullanılır
Gerilim veya akımın değiştirilmesi istenen devrelerde kullanılır.
2-Komponent adı KARBON FİLM DİRENÇ
kısaltma RES CF
açıklama
Karbon tozu bir cam tüp üzerine yerleştirilir, veya seramik çubuk üzerine karbon mürekkep püskürtülür ve fırınlanır. Üzerine elmasla veya lazerle spiral çizgiler atılarak dirence değer verilir. Plastik veya epoksi kaplanarak neme karşı koruma sağlanır. Sıcaklığa karşı kararlıdır. Az gürültülüdür ve DC'den MHz'lere kadar çalışabilir. Fakat ani gerilim yükselmesinde, aşırı güç yüklemesinde zarar görür.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 1ohm - 100Mohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.1W-10W Maksimum sıcaklıkta güç, ölçek dışına çıkarak 0'a iner.
Çalışma gerilimi (working voltage) : 150V-750V
Gerilim katsayısı (Voltage coefficient) : 5-10ppm/V
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 55 - 165 (fakat 70 yi geçince, güç ölçülerin dışına çıkar.)
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): -20 - -1000, +- 500ppm/derece
Tolerans: %0.5, %1,%2,%5,%10
Gürültü (Noise) :10uV/V dan az.
Nerelerde kullanılır
Genel amaçlı en çok kullanılan dirençtir. Aşırı güç yüklemesi olmayan, fazla kararlılık gerektirmeyen normal sıcaklıkta her devrede çalışabilir.
3-Komponent adı METAL FILM
kısaltma RES MF
açıklama
-Metal madde bir cam tüp üzerine yerleştirilir, veya seramik çubuk üzerine metal püskürtülür ve fırınlanır. Üzerine elmasla veya lazerle spiral çizgiler atılarak dirence değer verilir. Plastik veya epoksi kaplanarak neme karşı koruma sağlanır. Sıcaklığa karşı kararlıdır. Az gürültülüdür ve DC'den MHz'lere kadar çalışabilir.
Güç kaybı karbon dirence göre fazladır. Bu nedenle ani gerilim artışlarında üzerindeki fazla gücü çok kısa bir sürede dışarıya sıcaklık olarak verir; böylece direnç yanmaz.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.27ohm - 15Mohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.05W-0.5W
Çalışma gerilimi (working voltage) : 200V-3000V
Gerilim katsayısı (Voltage coefficient) : 10ppm/V
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 65 - 175 (fakat 70 yi geçince, güç ölçülerin dışına çıkar.)
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): +- 5-500ppm/derece
Tolerans: %0.1-5
Gürültü (Noise) :0.1uV/V dan az.
Nerelerde kullanılır
Karbon dirençlerin çalışamayacağı yüksek kararlılık ve duyarlılık gerektiren uygulamalarda kullanılır.
4-Komponent adı METAL GLAZE DİRENÇ
kısaltma RES MG
açıklama
Metal direncin üzerine camsı bir madde kaplanıyor.( Dış koşullara karşı daha fazla koruma sağlamak için)
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 100Kohm -22Mohm
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.25W-1W
Maksimum çalışma gerilimi (working voltage) : 1150V-7KV.
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): Maksimum 200ppm/derece.
Tolerans: %1-10.
nerelerde kullanılır
Ani yüksek darbelerin (pulse) görülebileceği devrelerde kullanılır. Örn: İki toprak arasında izolasyonu sağlamak için kullanılabilir.
5-Komponent adı METAL OKSİT DİRENÇ
kısaltma RES MO
açıklama
Seramik üzerine kalay veya rutenyum oksidi yerleştiriliyor. Film dirençlere göre güç kaybı daha fazla.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.5ohm - 100Gohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.25W-10W
Çalışma gerilimi (working voltage) : 350V-50kV
Gerilim katsayısı (Voltage coefficient) : 10ppm/V
Sıcaklık aralığı (Temperature range): Maksimum 125
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): -1500 - 500ppm/derece
Tolerans: %0.5-20
Gürültü (Noise) :2uV/V
nerelerde kullanılır
Güç kaybının fazla olduğu uygulamalarda kullanılır.
6-Komponent adı PAKET DİRENÇ
kısaltma RES NETWOR
açıklama
Pcb üzerinde yer ve malzeme tasarrufu yapmak için kullanılır.
Seramiğin üzerine gümüş bazlı mürekkep püskürtülürerek iletken yollar yapılır. Bu yolların uçlarına direnç malzemesi püskürtülür ve fırınlanır. Üzerleri camla kaplanır ve lazerle çizilerek değer verilir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 10ohm - 50Mohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.05W-0.5W
Maksimum çalışma gerilimi (working voltage) : 100V,200V
Gerilim katsayısı (Voltage coefficient) : 3ppm/V, 5ppm/V
Sıcaklık aralığı (Temperature range):-55- 125 C derece
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): 2.5-300ppm/derece
Tolerans: %0.1-5
nerelerde kullanılır
Aynı özellikte ve belli bir şekilde birbirine bağlanmış (örn paralel) dirençler yerine kullanılabilir.
7-Komponent adı SİGORTA DİRENÇ
kısaltma RES FUSE
açıklama
Hem direnç hem de sigorta özelliği taşıyan dirençtir. Direnci akımla orantılı olarak artar, akım belli bir değere gelince direnç açık devre olur vedevreyi açar.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.22ohm - 100Kohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.25W-5W
Çalışma gerilimi (Working voltage) : Maksimum 350V
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 40 - 275
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): +- 5ppm/derece, +-100ppm/derece, +-200ppm/derece,
+- 500ppm/derece
Tolerans: %0.1-10
nerelerde kullanılır
Akım sınırlaması gereken yerlerde devreyi korumak amacıyla kullanılır.
8-Komponent adı TAŞ DİRENÇ
kısaltma RES WW
açıklama
Seramik üzerine, bir alaşım teli sarılarak yapılır. Yalıtımı sağlamak ve nemi önlemek için çok iyi bir şekilde kaplanır.(Örn: Cam emayeyle, çimentoyla, silikonla)
Güç kaybı en büyük dirençtir. Ani gerilim sıçramalarına dayanıklıdır.
Sıcaklığa karşı kararlıdır.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 1ohm - 950ohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.5W
Çalışma gerilimi (working voltage) : Maksimum 500Vac.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): - 65 - 275
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): +- 20, +- 50ppm.
Tolerans: %0.05
nerelerde kullanılır
En zor koşulların direncidir. Düşük toleranslı, yüksek güç kaybı olan uygulamalarda kullanılır. Örn: Besleme katı.
9-Komponent adı TERMİSTÖR
kısaltma THERM
açıklama
Isıya bağlı olarak direnç değeri hızla değişen elemanlardır. 2 tipi vardır
a) PTC: Pozitif sıcaklık katsayılı direnç. Direnç ısı ile doğru orantılı olarak değişir.
b) NTC:Negatif sıcaklık katsayılı direnç. Direnç ısı ile ters orantılı olarak değişir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 8ohm - 35ohm.
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.125W-2W
Maksimum çalışma gerilimi (working voltage) : 220V-600V
Sıcaklık aralığı (Temperature range): 70 - 170 C derece
Tolerans: %
nerelerde kullanılır
PTC sıcaklığa bağlı olarak çok kısa sürede büyük direnç değerine ulaşarak, elektriksel olarak devreyi açabilecek konumlarda kullanılır.( Örn: TV’den degauss'u devreden çıkarmak için kullanılır.)
10-Komponent adı YANMAZ METAL OKSİT FİLM
kısaltma RES NMO
açıklama
Metal oksit direncin üzeri yanmayan kılıf kaplanır.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.5ohm - 500Kohm
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 0.5W-5W
Çalışma gerilimi (working voltage) : 250V-750KV
Sıcaklık aralığı (Temperature range): -50-250 derece
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): 200 - 350ppm/derece
Tolerans: %1-5
nerelerde kullanılır
Elektronik devrelerin yanma tehlikesi olan bölümlerde kullanılır.
11-Komponent adı YÜZEYE MONTELİ DİRENÇ
kısaltma RES SMD
açıklama
Küçük ölçekli, ince film dirençlerdir. Bağlantı uçları bakır tel değil, başlık şeklindedir. Bu nedenle bağlantıları pcb deliklerinden geçerek değil, yüzey üzerinde yapılır.
Boyutlarına göre tip isimleri verilir. Örn bizim kullandığımız tipler 0805 ve 1206.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range):0.05ohm - 25Kohm., 1-1.5Mohm
Güç Ölçeklendirmesi (Power rating): 3-5W,0.125-0.5W
Çalışma gerilimi (working voltage) : 40-185V.
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): +- 1, +- 6000ppm.
Tolerans:+- %0.005 - +-%10
nerelerde kullanılır
Küçük boyutlarda kart üretmek için kullanılır. Örn: GSM.
Çift yüzlü kartların lehim yüzüne yerleştirmek için kullanılır. (Lehimi PCB yüzeyinden aldığı için)
KONDANSATÖR
Tanım
Enerji depolamak için kullanılan malzemedir.Aralarında hava veya bir yalıtkan bulunan iki metal levhadan oluşur. Kapasitesi levhaların alanı ve yalıtkanlık sabiti ile doğru orantılı aralarındaki uzaklık ile ters orantılıdır.
Seçim
Seçimde,çalışma sıcaklığı, nem, AC dalgalılık, kapasite değer aralığı, çalışma gerilimi, çalışma frekansı ve ömrü göz önüne alınmalıdır. Paket tipleri de önemlidir: Bacakların yüksek
endüktansları yüksek frekans performansını etkiler. Metal kaplı kondansatörler, havayı geçirmediği için neme ve pas yapıcı ortamlara dayanıklıdır.
Parametre
Akım ölçüleri: Filtreleme ve enerji depolama uygulamaları için önemlidir.
Q faktörü : Zamanlama ve düzenleme devreleri için gereklidir. Kaçak akım : Bağlama (coupling) , zamanlama ve enerji depolama uygulamalarında Gerilim değişim özellikleri: (V/msn):
Köprüleme (bypass) ve topraklama (decoupling) uygulamalarında.
Tip
VESKOD
CER: Ceramic (C1) 305
CER: Ceramic (C2) 306
CER: Hilgh voltage 320
MKT: Metallized polyester film 301
KP : Polypropylene film 302
MKP: Metallized polypropylene film 303
KS : Polystrene film 304
EL : Electrolytic 308
AYR (ADJ): Trimmer 315
* Film kondansatörlerin kısaltılmış isimleri için bir standard yoktur. Örn MKT için birkaç değişik isim: MMK,MWUX,MC-U. (Bazılarının da katalog isimleri vardır, fakat kondansatörün üzerinde yazmaz. Fakat çoğu firmalarda yukarıdaki kısaltmalar geçmiştir. Yaygın bir yanlış olarak daldırma tipi kondansatöre MYLAR konddddansatör denilmektedir. MYLAR, Dupont firmasının polyester film kondansatör(MKT) için kullandığı ticari isimdir. Yani görüntüyü değil, kullanılan maddenin tipini tanımlar. Örn: Kutu tipi MKT MYLAR’dır, daldırma tipi MKP MYLAR değildir.
Okuma
SERAMiKLER:
Yazılı olan değerler PiKO FARAD cinsinden okunur: Bir veya iki rakamsa aynen okunur. Üç rakam varsa üçüncüsü çarpandır. Örn: 330-->33pF, 331-->330pF, 222-->2.2nF. Rakamın altına çizgi çekilmişse 50V, çekilmemişse 500V demektir. Bunların dışındaki gerilimler yazı ile yazılır.Kapasite toleransı yazılmışsa aşağıdaki gibi değerlendirilir:
CER (CLASS 1):
<=10pF için: C: +/- 0.25pF >10pF için: G: +/-%2
D: +/- 0.5pF J: +/- %5
F: +/- 1.0pF K: +/- %10
G: +/- 2.0pF M: +/- %20
CER (CLASS 2):
K: +/- %10 P: % 0-100
M: +/- % 20 Z: %-20 - +80
CER (HIGH VOLTAGE):
J: +/- %5 M: +/- % 20
K: +/- %10 Z: %-20 - +80
Sıcaklık katsayıları:
-----------------------------
CER (CLASS 1):
Kondansatörün tepesine boyanan renkten anlaşılır.Renklerin anlamları:
renk: ppm/derece C
Siyah : 0 +-60 (CH)
Kırmızı : -80 +-60 (LH)
Turuncu : -150 +-60 (PH)
Sarı : -220 +-60 (RH)
Yeşil : -330 +-60 (SH)
Mavi : -470 +-60 (TH)
Mor : -750 +-120 (UJ)
- : +350 -1000 (SL)
Harflerin anlamları:
Katsayı Tolerans
(ppm/derece C) (+/- ppm/derece C)
A: +100 F: 15
B: +30 G: 30
C: 0 H: 60
H: -30 J: 120
L: -80 K: 250
P: -150 L: 500
R: -220 M: 1000
S: -330 N: 2500
T: -470
U: -750
Bunların dışında yaygın kullanımlar: NP0: Negative positive zero
12-Komponent adı AYARLI KAPASİTÖR
kısaltma CAP AYR,
açıklama
Biri sabit diğeri hareketli iki elektrod ile aralarındaki yalıtkandan oluşan seramik kondanstörlerdir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.25-120pF.
Çalışma gerilimi (working voltage) : 50, 200, 225, 250V ac.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 30)- (100 ) derece C.
nerelerde kullanılır
Gerektiğinde devrede ayar yapmak için (örn: frekansı değiştirmek için) kullanılır.
13-Komponent adı ELEKTROLİTİK KAPASİTÖR
kısaltma CAP EL
açıklama
Bir silindir üzerine sarılmış ve emici bir kağıt ile ayrılmış iki aluminyum seritten oluşur. Alimunyum şeritlerden birinin üzerine elektrolitik olarak oluşan ince oksit tabaka pozitif levha (anod) görevini yapar. Oksit
tabaka doğal oksitlenmeden dolayı oluştuğundan ve çok ince bir tabaka olduğundan yüksek bir kapasitans değerine ve çalışma gerilimine sahip kondansatör elde edilebilir. + ve - kutupları vardır, takılırken yönüne
dikkat edilmelidir.Ters takıldığında bir müddet sonra patlar. Üzerindeki gerilim aşılırsa da patlayabilir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.1 - 2.2F
Tolerans: %-10 - %30, %-20 -%80, +/-%10, +/-%20.
Çalışma gerilimi (working voltage) : 6.3 - 550V DC.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (105 ) derece C.
nerelerde kullanılır
Büyük kapasite değerlerinin gerektiği filtreleme, bağlama (coupling), ve köprüleme (bypass) uygulamalarında kullanılır.
14-Komponent adı METALİZE POLYESTER
kısaltma CAP MKT
açıklama
MKT,
Polyester: Polyethylene terephtalate
: Polyethylene naphthalate
İnce yalıtkan(polyester) filmlerin üzerine metal püskürtülür. Oluşan malzeme silindirik bir şekilde sarılır. Uç noktalara erimiş metal koyularak bağlantı teli eklenir. Yüksek yalıtım direnci vardır, neme
dayanıklıdır. 2 çeşidi vardır:Epoksiye daldırılmış, Plastik kaplamalı
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.001 - 100uF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 15000V DC -250V AC.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (85 ) derece C.
nerelerde kullanılır
Düşük maliyetli ve orta düzeyde elektriksel özelliklere sahip genel uygulamalarda kullanılır.
EMI/RFI bastırma, DC bloklama, bağlama(coupling), köprüleme(bypass) için kullanılır.
(EMI: Electromagnetic Interference RFI: Radio interference frequency)
ClassX: Kısa devrenin tehlikeli elektrik şokları yaratmasını engellemek için kullanılır. Örn TV şasesinde sigortadan önce takılıyormuş.(X2 tipi) Güvenlik (SAFETY) malzemesidir.
15-Komponent adı METALİZE POLYPROPYLENE
kısaltma CAP MKP
açıklama
MKP
İnce yalıtkan (poly propylene) filmlerin üzerine metal püskürtülür. Oluşan malzeme silindirik bir şekilde sarılır. Uç noktalara erimiş metal koyularak bağlantı teli eklenir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 1nF- 10uF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 100, 250, 400,630V DC.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (85 ) derece C.
nerelerde kullanılır
Yüksek akım ve darbe olan devrelerde kullanılır. Özellikle saptırma ve SMPS devrelerinde.
16-Komponent adı POLYSTYRENE
kısaltma CAP PS
açıklama
KS
İnce metal yaprakların arasına yalıtkan film (styrene telephthalate) yerleştirilir. Malzeme tümden sarılır.
Polystrene çok kısa zamanda deşarj olur . Yalıtım dirençleri çok iyidir.Sıcaklıkla değişimleri çok azdır.
Negatif lineer sıcaklık katsayıları vardır ve sıcaklıkla çok az değişirler.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 20pF - 10uF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 1000V dc -125V ac.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (85 ) derece C.
nerelerde kullanılır
Bağlama ve akordlama kondansatörü. RF, IF ve taşıyıcı frekansı filtrelerinde (haberleşmede) kullanılır.
17-Komponent adı POLYPROPYLENE
kısaltma CAP KP,PP
açıklama
KP
İnce metal yaprakların arasına yalıtkan film (polypropylene) yerleştirilir. Malzeme tümden sarılır.
Düşük toleranslı, düşük kayıplı malzemedir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 100pF- 220nF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 63,100,630,1000,1500V DC.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (85 ) derece C.
nerelerde kullanılır
Akordlama, filtreleme, zamanlama devrelerinde; osilatörde, darbeli(pulse) devrelerde kullanılır.
18-Komponent adı SERAMİK-1
kısaltma CAP SER
açıklama
TC: Temperature Compensating
Sıcaklık dengeleyici kondansatör.
COG, NPO
Kapasitesi sıcaklıkla bilinen veya önceden kestirilebilir bir şekilde ( lineer olarak) değişen kondansatör.
SERAMİK: Metalik olmayan bir mineralin yüksek sıcaklıkta pişirilmesiyle elde edilen malzeme. Toz halinde yalıtkan madde (genellikle baryum titanat) kalıplara sıkıştırılır, kesilir ve fırınlanır. (Fırınlamayla malzenin kübik kristal yapısı, tetragonal kristal yapısına dönüşür. Bu yapı değişimi ona yalıtkanlık özelliği verir.Fırından çıkan bu malzemeye seramik adı verilir.) Elektrotklar seramik üzerine püskürtülür ya da ince plakalar halinde konulur. Üzerine gümüş tozu, cam tozu ve organik bir tutkal karışımı kaplanır. İkinci bir fırınlamayla tutkal ortadan kalkar, cam eriyerek elektrodu diske yapıştırır. Üzerine tel yerleştirilir ve reçineyle kaplanır. Pratikte nem almazlar fakat depolanacaksa veya kullanıldığı cihazda uzun süre hareketsiz kalacaksa nem alabilir.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 0.5pF - 47nF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 50V dc, 500V dc; 1KV dc-7.5KV dc.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 25)- (85 ) derece C.
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): -5800ppm/derece C'den, +350 ppm/derece C'ye.
nerelerde kullanılır
Sıcaklığın diğer devre elemanların değerlerinde neden olduğu değişiklikleri dengelemek için kullanılır.
10MHz'lere kadar çalışabilir.
19-Komponent adı SERAMİK-2
kısaltma CAP SER
açıklama
HI-K
High Dielectric Constant (Yüksek yalıtım katsayılı kondansatör)
Kapasitesi sıcaklıkla nonlineer olarak değişen kondansatör.
Seramik-1'deki gibi yapılır.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 100pF - 100nF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 50V dc, 500V dc; 1KV dc-7.5KV dc.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (85 ) derece C.
Sıcaklığa bağlı kapasite değişim aralığı: %-55 den %20 ye.
nerelerde kullanılır
Köprüleme kondansatörü (Bypass cap): Bir devrede bazı devre elemanları etrafında alternatif akıma düşük empedanslı bir yol sağlamak amacı ile bağlanan bir kondansatör.
Bağlama kondansatörü (Coupling cap): Gerilimleri birbirinden farklı iki devre katını birleştirmek için kullanılır. (DC yi geçirmez AC yi geçirir.)
Topraklama kondansatörü (Decoupling cap): Bazı noktaları toprağa bağlamak için kullanılır.
Filtreleme kondansatörü: Bazı frekansları filtrelemek için kullanılır.
20-Komponent adı SERAMİK-YÜKSEK GERİLİM
kısaltma CAP SER
açıklama
SAFETY malzemedir.
Toz halinde yalıtkan madde (genellikle baryum titanat) kalıplara sıkıştırılır, kesilir ve fırınlanır. Elektrotklar disk üzerine püskürtülür ya da ince plakalar halinde konulur. Üzerine gümüş tozu, cam tozu ve organik bir tutkal karışımı kaplanır. İkinci bir fırınlamayla tutkal ortadan kalkar, cam eriyerek elektrodu diske yapıştırır. Üzerine tel yerleştirilir ve reçineyle kaplanır.
özellikleri
Kullanım aralığı (Range): 100pF - 4700pF.
Çalışma gerilimi (working voltage) : 50V dc-10KV dc.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (85 ) derece C.
Sıcaklığa bağlı kapasite değişim aralığı: %-80 den %56 ye.
nerelerde kullanılır
Devrede yüksek gerilim sıçramalarının olabileceği yerlere konulur.(Koruma için)
21-Komponent adı YÜZEYE MONTELİ KAPASİTÖR
kısaltma CAP SMD
açıklama
Küçük ölçekli kondansatörlerdir. Bağlantı uçları bakır tel değil, başlık şeklindedir. Bu nedenle bağlantıları pcb deliklerinden geçerek değil, yüzey üzerine yerleştirilir.
Boyutlarına göre tip isimleri verilir. Örn bizim kullandığımız tipler 0805 ve 1206.
özellikleri
CLASS1:
Kullanım aralığı (Range): 0.5pF - 3300pF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 25, 50,63,100, 200, 500V DC.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (125 ) derece C.
Sıcaklık katsayısı (Temperature coefficient): -750ppm/derece C'den, +350 ppm/derece C'ye.
Dağılma faktörü: %0.15 Maksimum.
CLASS2:
Kullanım aralığı (Range): 390pF - 3.3uF
Çalışma gerilimi (working voltage) : 16, 25, 50,100V DC.
Sıcaklık aralığı (Temperature range): (- 55)- (125 ) derece C.
Sıcaklığa bağlı kapasite değişim aralığı: %-20 den %80 e.
nerelerde kullanılır
Küçük boyutlarda kart üretmek için kullanılır. Örn: GSM.
Çift yüzlü kartların lehim yüzüne yerleştirmek için kullanılır. (Lehimi PCB yüzeyinden aldığı için)
DiYOT
Tanım
Akımı bir yönde tıkayan, diğer yönde geçmesine izin veren yarı iletken devre elemanıdır.
Seçim
Led (light emitting diode) varicap diode düşük güçlü doğrultucular, doğrultucu, Zener schottky diyot,
Okuma
Diyotların belirli bir okuma şekli yoktur. Kod numarasına göre kataloglara bakmak gerekir.
22-Komponent adı DİYOT
kısaltma DIODE
açıklama
Diyot elektrik akımını tek yönde ileten yarıiletken elektronik komponentdir. Czochralski metodu dediğimiz metod ile bir silikon çubuk elde edilir. Bu çubuk daha sonra ince dilimler halinde kesilir ve bir dilimden binlerce yarıiletken komponent elde edilir. Diyotların yapı malzemeleri silisyum ve germanyumdur. Komponentin elde edilmesinde elektron bakımından zengin N tipi madde ve elektron sayısı eksik (Boşluk) P tipi maddeler kullanılır Diyotun yapısında N tipi ve P tipi madde bulunur. N tipi silikon kristal üzerine SiO2(Silikondioksit) tabaka yapılır. SiO2'nin özelliği asitten etkilenmemesidir. Işığa karşı duyarlı fotoresistif malzemeler ve asit yardımıyla n N tipi silikon üzerinde belirli pencereler oluşturularak P tipi madde belirli sıcaklık altında N tipi silikon üzerine etki ettirilir.
Özellikleri
Diyot doğru yönde polarize edildiğinde çok düşük bir gerilimle iletime geçer.Ters yönde polarize edildiğinde ise, dayanma gerilimi(delinme gerilimi) tabir edilen noktaya kadar hiç akım geçirmez. Bu gerilime ulaşıldığında diyot’dan ters yönde büyük bir akım çıkar.
VRRM: Diyotun dayanabileceği maksimum ters gerilim.
IF(Doğru akım):Diyotun üzerinden sürekli geçebilecek olan akım
IFRM: Peak şeklinde kısa süreli,sürekli diyot üzerinden geçebilecek olan akım.
IFSM: Peak şeklinde kısa süreli,sürekli olmayan diyot üzerinden geçebilecek olan akım.
VF: Doğru polarma altında diyot üzerine düşen gerilim miktarı.
IR: VRRM geriliminde diyot üzerinden akacak olan ters akım miktarı.
trr: Ters toplanma zamanı ( Reverse Recovery Time),yüksek frekans devrelerinde küçük olmalı.
Tj: Maksimum çalışma gerilimi. Örneğin bir doğrultma devresinde oluşabilecek peakler için IFRM ve IFSM değerleri büyük olan diyotlar seçilmeli. Yüksek frekans devrelerinde trr zamanı düşük olan diyotlar kullanılmalı.
nerelerde kullanılır
Tek yönde akımın akmasının istendiği tüm kullanım alanlarında kullanılır. Alternatif akımn değişken doğru akıma çevrilmesi, bir yönde tıkama yapılması gereken her yerde kullanılır.
23-Komponent adı KÖPRÜ DOĞRULTMA
kısaltma B. REC.
açıklama
Bir gövde altında toplanmış dört diyottan oluşan komponentdir.
özellikleri
VRRM:B.Rec'ın dayanabileceği maksimum ters gerilim.
IF(Doğru akım):B.Rec'ın üzerinden sürekli geçebilecek olan akım
IFRM: Peak şeklinde kısa süreli,sürekli diyot üzerinden geçebilecek olan akım.
IFSM: Peak şeklinde kısa süreli,sürekli olmayan diyot üzerinden geçebilecek olan akım.
VF: Doğru polarma altında diyot üzerine düşen gerilim miktarı.
IR: VRRM geriliminde diyot üzerinden akacak olan ters akım miktarı.
Tj: Maksimum çalışma gerilimi.
Örneğin bir doğrultma devresinde oluşabilecek peakler için IFRM ve IFSM değerleri büyük olan köprüler seçilmeli.
Nerelerde kullanılır
Alternatif akımın değişken doğru akıma çevrilmesi için regülasyon girişinde kullanılır.
24-Komponent adı LED( Ligth Emiitting Diyot)
kısaltma LED
açıklama
Işık yayan komponentlerdir.Galyum arsenit,galyum fosfit ve galyum arsenit fosfit gibi maddeler saydam bir madde içinde yerleştirilir. Bu tip maddelerin özelliği üzerinden geçen akımla orantılı olarak insan gözünün görebileceği dalga boyunda ışık yaymasıdır.
Led diyot, doğru polarma altında çalışan ve uçlarına uygulanan gerilimle doğru orantılı ışık yayan bir devre elemanıdır. Genel olarak kırmızı, sarı ve yeşil olmak üzere 3 değişik renkte yapılırlar. Amaca göre iki renkli olarak da yapılabilir. Aynı yapı içerisine iki led diyot yerleştirilmiştir ve bunlar ters paralel bağlanmışlardır.
özellikleri
PD :Güç harcaması (80-100 mW)
VR :Reverse Voltaj (5 V)
IAF: Ortalama doğru akım (20-30mA)
Topr:Çalıştırma sıcaklık aralığı (-20C-80C)
Tstg:Depolama sıcaklık aralığı (-40C-100C)
VF:Doğru polarma gerilimi (2.2-2.8 V)
Ir:Ters akım (VR=5V) 100uA
Peak Emisyon Dalgaboyu:695-570 nm
Iv:Parlaklık yoğunluğu (mcd)
nerelerde kullanılır
Güç gösterge ışığı olarak cihazların ön panelleinde,dijital gösterge devreleri gibi bir göstergenin gerektiği her yerde kullanılır.
25-Komponent adı VARIKAP,TUNING DİYOTU
kısaltma VARICAP
açıklama
Üzerindeki ters gerilim arttıkça kapasitesi azalır, gerilim azaldıkça kapasitesi artar.
nerelerde kullanılır
Bobinlerle paralel olarak bağlanarak osilasyon üretmek amacıyla osilatör ve frekans kontrol devrelerinde kullanılır. TV da tunerde,referans frekansların üretildiği osilatörlerde kullanılır.
26-Komponent adı ZENER DİYOT
kısaltma DIODE ZENER
açıklama
Ters polarma altında belli bir gerilim değeri elde etmek için kullanılan diyot çeşididir. Yapı olarak normal diyota benzer.Diyotun ters yöndeki kırılma gerilimi prensibinden yararlanılarak yapılmıştır.
özellikleri
VZ: Zener gerilimi (Maksimum ve minimum VZ olmak üzere iki değeri vardır.)
IZ: Zener üzerinden normal zener geriliminde akması gereken akım.
IR: Ters akım (uA seviyesinde)
VR: Ters gerilim değeri (V)
Dinamik empedans: Maksimum ve minimum zener dirençleri.
Zener diyot ters gerilim altında çalışır. Zenerden önce bir öngerilim direnci kullanılır. Bu dirençin sabit gerilimi elde etmek için ve zeneri aşırı akımlardan korumak için önemi büyüktür.
Nerelerde kullanılır
Referans gerilimi,sabit gerilim,gerilim kırpma ve gerilim kilitleme işlemlerinin gerektiği yerlerde kullanılır.
RESONATÖR
Tanım
Devrelerde belli frekansta işaret üreten cihazdır. İki ucuna elektrik verilir, elektrik gücü belli seviyeye gelince resonatör madde titreşir ve belli bir frekansta işaret üretir.
Seçim
Devrede kullanılacak olan frekans belirlenmeli. Eğer IC ile kullanılacak resonatör çeşidi belirtilmemişse, ucuz olduğu için seramik olanı tercih edilmelidir. Ayrıca, IC'ye besleme verildiğinde resonatör yükselme zamanı, kristal yükselme zamanına göre daha azdır. Fakat kristalin kalite faktörü Q, resonatörünküne göre daha iyidir.
Parametre
Yalıtım sabiti (Dielectric constant): Yüksek olmalı (düşük empedanslı olur)
Yayılma kaybı (Dissipation): Düşük olmalı(Elektrik kaybı az)
Tip
Seramik resonatör
Kristal resonatör ( Kristal)
Okuma
Seramik resonatör: Kutu tipi olanlar KHz daldırma tipi olanlar MHz cinsinden okunur.Kutu tipinin üzerinde birim yazılı değil, daldırma tipinin üzerinde M yazıyor. 3 bacaklı olanlar yük
kondansatörleri dahil edilmiş resonatör oluyor.
Kristal: Silindirik şekilde olanlar KHz'lik kristal, fakat örnek bizde yok.MHz'likler: Silindirik dikdörtgen Şeklinde. Frekans değeri KHz veya MHz cinsinden yazılır. Çoğunda üretim tarihi yazılıdır. Bazılarında yük kondansatörü değeri yazılıdır.
Testler
Spektrum analyzer kullanarak resonatörün frekansı, ve eşlenik devresi belirlenir.
JIS: ( Japanese specification)
B: +/-%10 D:% +20, -30 F: %+30, -80
X7R: %+/-15 Y5T: %+/-22- %30
Y5P: %+/-10 Y5V: %+22 - %82
27-Komponent adı KRİSTAL REZONATÖR
kısaltma XTAL
açıklama
Quartz:Silisyum dioksit (Silicon dioxide SiO2)
Yapılışı: Kristal plakalar uygun açılarda kesilir, X ışını ölçümüyle açıları kontrol edilir. Tabakalara yuvarlak şekil verilir. Elektrodlar plakanın iki tarafına püskürtülür. Kristal tutucuya takılır. Elektrodun
tutucuya bağlandığı noktalara gümü-epoksi karışımı püskürtülür. Tutucu metal kapağa takılır.
Kristal plakaların boyutu ve kristal eksenine göre kesiliş açısı bu malzemenin karakteristiğini belirler. En çok kullanılan kesim AT-kesimidir. Kristal malzeme temel titreşimden başka, 3ncü,5nci, veya daha yüksek tonlarda titreşebilir.
özellikleri
Frekans aralığı: KHz: 30-130
MHz: 1-250
Frekans toleransı: +/- %0.002.
Sıcaklıkla değişim katsayısı: +/- 10-100 ppm/derece C.
Yaşlanma: +/-5ppm'den küçük.
nerelerde kullanılır
Çok sabit bir frekansta işaret istenen yerlerde kullanılır. Çok yaygın örnek: Mikro kontrolör saat girişi.
(Frekansı sıcaklıkla lineer olarak değişenleri sıcaklık algılayıcılarında kullanılabilir.)
28-Komponent adı SERAMİK REZONATÖR
kısaltma XTAL
açıklama
Yapılışı: Mineral toz hale getirilir ve fırınlanır. Böylece ham madde bileşim haline gelir. Bu tozlar tutkalla karıştırılır, sıkıştırılır ve fırınlanır. Bu ikinci fırınlamayla tutkal ortadan kalkar, bileşenlerin
boyutlarındaki kimyasal bağlar tamamlanır. Oluşan malzeme çeşitli şekillerde kesilir: Çubuk, plaka, halka, silindir, yarıküre.
Seramik hazırlandıktan sonra kutuplama makinesine konulur. Makineden çıkınca ,imalzeme çindeki kutuplar (dipollar) serbest kalır ve malzeme değişime uğrar. Bu değişim işlemine yaşlanma (aging) denir. İlk birkaç saatte çok hızlı olur. Bir kaç gün sonra logaritmik olarak azalır.
Rezonans frekansı titreşim moduna bağlıdır. Örn: Murata sayfa 1 deki tablo.
özellikleri
Frekans aralığı: KHz: 190-1250
MHz: 1.94-36
3 uçlu: 3.38-6, 16-36
Frekans toleransı: +/- % 0.5
Sıcaklıkla değişim katsayısı: +/-10 - 50ppm/derece C.
nerelerde kullanılır
Çok sabit bir frekansta işaret istenen yerlerde kullanılır. Çok yaygın örnek: Mikro kontrolör saat girişi.
HOPARLÖR.
Tanım
Ses frekansındaki elektriksel gücü akustik güce çeviren, ve hava içinde yayılmasını sağlayan cihaz.
Seçim
Frekans bölgesi, güç ve direncine göre seçilir.
Parametre
Resonans frekansı, frekans aralığı, nominal güç, maksimum, empedans.
Tip
Tweeter: Tiz --> yüksek frekans
Midrange: Orta frekans
(Woofer: Bas-->Alçak frekans)
Full range: Tüm frekanslar
Okuma
Güçlerle orantılı olarak mıknatıs boyları değiŞiyor.
Örn: 5W --> 45x22x8mm
8W --> 60x32x8mm
10W --> 60x32x8mm
29-Komponent adı HOPARLÖR
kısaltma SPEAKER
açıklama
Temel olarak bir manyetik alanın içinde hareket eden bir bobin ve bobinin bağlantılı olduğu bir diyaframdan oluşur. İçinden akım geçen tel, manyetik alan içinde kalınca üzerine bir kuvvet uygulanır. Tel hareket edince onunla bağlantılı olan diyafram da hareket eder ve ses dalgaları oluşturur.
özellikleri
TWEETER MIDRANGE:
Resonans frekansı: 700,3000Hz Resonans frekansı: 400,1300Hz
Frekans aralığı: 3K-20KHz. Frekans aralığı: 0.5K-10KHz.
Nominal power: 3-40W Nominal power: 10-40W
Max power: 6-80W Max power: 30-80W
Empedans: 8 Ohm Empedans: 3-15 Ohm
WOOFER
Resonans frekansı: 20-75Hz
Frekans aralığı: 20Hz-9KHz.
Nominal power: 5-150W
Max power: 10-300W
Empedans: 4, 8 Ohm
nerelerde kullanılır
Ses çıkışı istenen yerlerde kullanılır.
SiGORTA
Tanım
Elektriksel devreleri korumak için kullanılan, akım fazlası olduğu zaman eriyip devreyi açan eriyebilir bir malzeme içeren cihazdır.
Seçim
Devredeki malzemelerden herhangi birinin çalışabileceği maksimum akımın aşılma olasılığı varsa, bu akım baz alınarak
seçilir. Devrenin çalıştığı gerilim ve sigortanın atma süresi de önemlidir.
Parametre
Çalışma akımı : ileteceği maksimum akımdır. (Sıcaklıkla azalır)
Açma zamanı: Verilen akım değeri aşıldığında devreyi belli bir sürede kesmesi gerekir. Bu akım arttıkça zaman kısalır.
Gerilim düşümü: Sigorta üzerindeki güç kaybını öğrenmek için önemlidir. çalışma gerilimi: Devrenin çalışma gerilimidir.
Soğuk direnç: 12t değeri:
Okuma
Akım ve gerilim değerleri üzerinde yazılı . Bazılarını üzerinde renk kodlaması da var. Bundan başka yazarken kesme süreleri de
belirtilebiliyor: FF: çok hızlı F: Hızlı M: Orta hızda T: Gecikmeli
TT: çok gecikmeli
30-Komponent adı SİGORTA
kısaltma FUSE
açıklama
Temelde devrenin parçası olan eriyebilir bir telden oluşur. Herhangi bir nedenledevre akımı, bir devre elemanının dayanabileceği seviyeyi aşarasa, bu sigorta teli yanar ve devre kesilir.
Telin yanması sırasında bir kıvılcım çıkar ve cok kısa bir süreçok yüksek sıcaklık verir (bir kaç bin derece).Bu sıcaklığın sigorta çevresindeki malzemelere zarar vermemesi için sigorta teli uygun bir kap içine konulur. Bu malzeme seramik, cam, melamin, cam elyafı veya sıcaklığa dayanıklı plastikten yapılır.
Soğuk direnç: Ölçek akımının 510'nundan daha düşük akımda çalışırken gösterdiği direnç.
Sıcak direnç: Ölçek akımında çalışırken gösterdiği direnç.
özellikleri
Ölçek akımı: 32mA-16A
Gerilim düşümü:60V-10KV
Dayanma gerilimi:32-700V
Kısa devre akımı: 10-100kA
I2t:0.000047-950 A2s
nerelerde kullanılır
Korunacak devre elemanından önce kullanılır.
TUNER
Tanım
Televizyon alıcısını istenilen istasyona (kanala) ayarlayan hazır devre grubudur. İçinde 3 devre bulunur:
1) Antenden gelen işareti şiddetlendiren Yüksek frekans kuvvetlendiricisi,
2) Sabit genlikli yüksek frekans işareti üreten osilatör,
3) Osilatör ve anten sinyallerinin farkının elde edildiği karıştırıcı (mixer) devresi.
Tip
TV Tuner
BS Tuner
Okuma
Üzerinde firma adı ve katalog nımarası var. Bu numara ile katalogdan bakmak gerekiyor.
31-Komponent adı TUNER
kısaltma TUNER
açıklama
Hazır devre modülüdür. Daima metal bir kutu içine monte edilir. Madeni kutu kalın ve çoklu tel ile şaselenir. Böylece yüksek frekansta çalışan devreler dış etkilerden korunmuş olur (ekranlama).
PLL: Phase lock loop (Faz kilitlemeli çevrim). Kanallara karşılık gelen tuner gerilimleri önceden belleğe yazılıyor. İstenen kanal seçildiğinde, bellekten o kanala karşılık gelen gerilim direkt üretiliyor ve o gerilimle ilgili frekans otomatikman ayarlanıyor. Dolayısıyla müşterinin ayarlaması gerekmiyor.
Voltaj sentezli: Voltaj taranarak frekans yakalanmaya çalışılyor.(Müşteri ayarı)
Asimetrik: Tek IF çıkışı var. Gürültü bastırılamıyor.(Şu anda kullanımda değil)
Simetrik:Çift IF çıkışı var. Gürültü bastırılıyor.
Bandlar: hyperband:
VHF LOW : 51-108 MHz VHF LOW : 48-143 MHz
VHF HIGH: 115-297 MHz VHF HIGH: 150-466 MHz
UHF: 474-858 MHz UHF: 474-858 MHz
CATV: S1-S20 CATV: S1-S41
NOT: VHF: Very high frequency (Çok yüksek frekans)
UHF: Ultra high frequency (Aşırı yüksek frekans)
CATV: Community antenna television (Ortak antenli televizyon)
Cable TV : Kablolu TV.
Standardlar:
KANAL : CCIR (Uluslararası Telsiz Haberleşmesi Danışma Kurulu - band genişliği 7MHz.)
USA (ABD), FOT (French Oversees Territories), OIRT, Japon, Çin, IR (İrlanda), SA (Güney Afrika),
Avustralya, Fransa, NZ (Yeni Zelanda,Endonezya), Taiwan, UK (İngiltere), IT(İtalya), Şili, MO (Fas), Angola,
IC ( Fildişi kıyısı)
SİSTEM: VHF: A, B, C, D, I, K1, L1, M, N.
UHF: D, G, H, I, K1, L, M, N.
Not: Bu harflerin açıklamaları EK1'de.
RENK : NTSC: National Television System Committee USA
PAL (Phase alternation by line): ALMANYA, TÜRKİYE
SECAM (Sequencial memory- ardarda bellek) FRANSA
özellikleri
TV
IF (MHz):
Resim: 38.0, 38.9,45.75
Renk : 33.57, 34.42, 34.47
Ses : 31.50, 32, 32.5, 33.5, 33.4, 41.25
Girişçıkış empedansları: 75 Ohm, (300 Ohm UHF)
Güç kazancı: Minimum 24db
Gürültü (noise figure): VHF'de max 10db UHF'de max 12db
(D)BS:
Frekans aralığı: 920-2050MHz
IF (MHz): 479.5 MHz.
IF band genişliği: 27MHz.
Giriş empedansları: 75 Ohm
Çıkış empedansı: 1-10KOhm
Gürültü (noise figure): 9-15dB.
nerelerde kullanılır
Yüksek frekanslı sinyallerin algılanması için, alıcı devrelerde kullanılır.
32-Komponent adı HAVA NÜVELİ BOBİN
kısaltma
açıklama
Belli çapta,belli sayıda izoleli bakır telden sarılmış nüve olarak havayı kullanan bobinlerdir.
özellikleri
Düşük maliyetli 25uH den az endüktanslı bobinlerdir.
Bobinin deforme olması ile endüktansı direkt olarak değişir.
nerelerde kullanılır
RF şebekelerinde,telekominikasyon cihazlarında ve ses sistemlerinde kullanılır.Tuner içinde tunerin koruma altında olduğu düşünülerek hava nüveli bobinler kullanılmıştır.
33-Komponent adı LINE FILTER(HAT FİLTRESİ)
kısaltma LINE FILTER
açıklama
U ve E şeklindeki ferit nüve üzerine sarılmış bobindir.
özellikleri
Endüktans aralığı:3-90 mH
Akım aralığı:0.3 - 4A
Gerilim değeri: 250 Vac/Vdc
nerelerde kullanılır
Elektronik cihazların(TV) besleme gerilimlerindeki istenmeyen gürültüleri filtre etmek amacı ile hat girişlerinde kullanılır.
34-Komponent adı MOSFET
kısaltma TR
açıklama
Gerilim kontrolü yapmak amacıyla kullanılan MetalOxıde alan etkili transistördür. Yapı olarak geyt ucu MOSFET'in kanal bölgesinden bir yalıtkan olan SiO2 ile ince bir tabaka halinde ayrılmıştır. Yüksek
frekanslarda,yüksek yükleri kontrol amacı ile kullanılır.
özellikleri
KATALOG PARAMETRELERİ:
Bvdss:Kırılma Gerilimi
Vg(th):Gate turn-on gerilimi
IDSS:Drain-source ters akımı (Gate ve source kısa devre)
IGS:Gate source akımı
VDS(sat):Drain source saturasyon gerilimi.
RDS(on):Drain source direnci (MOSFET iletimde)
gFS:Gerilim kazancı ölçüsü.
Nerelerde kullanılır
Açıklamada bahsedilen özelliklerinden dolayı SMPS( Switch Mode Power Supply) devrelerinde Smps trafosunu anahtarlamak,sürmek amacı ile kullanılır.
35-Komponent adı OPTOKUPLÖR
kısaltma IC
açıklama
Bir fototransistör ve ledin aynı kılıf içine yerleştirilmesi ile oluşturulmuş komponentlerdir.Led ışık yayan,fototransistör ise ışığa karşı duyarlı transistördür. Foto transistör, beyz yüzeyi ışığa hassas olan bir transistördür. Beyz ucu genellikle devreye bağlanmaz. Beyz yüzeyine gelen ışık şiddeti ile doğru orantılı olarak beyz akımı ve dolayısıyla kollektör akımı değişir.
nerelerde kullanılır
İki devre arasında izolasyon gereken yerlerde,küçük güçler ile büyük güçlerin kontrol edilmesi gereken yerlerde ve işaret iletimi için kullanılır.
36-Komponent adı RENKLİ RESİM TÜPÜ
kısaltma CRT
açıklama
TV sisteminde görüntünün oluşturulduğu komponentdir.
özellikleri
Renkli Resim Tüpünün ana elemanları:
1. Yüksek basıca dayanıklı cam koruma.
2. Cam koruma arkasına yerleştirilmiş RGB (Red,Green,Blue) küme noktacıkları. Üzerine düşen elektron demetinin şiddetine bağlı olarak renk ışıması sağlar.Bu noktalar özel fosfor bileşimleri içerir ve tüpün tipini bu noktaların dizilişi belirtir.
a)Delta Renkli resim tüpü: RGB dizilişi üçgen şeklindedir.
b)Inline Renkli resim tüpü: RGB dizilişi tek hat üzerinde.
c)Trinitron Renkli resim tüpü: RGB dizilişi tek hat üzerinde,fakat fosfor kümelerinin arkasında yer alan levha ince yarıklar halinde.
3. Shadow mask: Fosfor taneciklerinin arkasında yer alan elektron demetinin fosfor kümelerinin üzerine düşmesini sağlayan fosfor beneklerinin dizilimine göre deliklerin yer aldığı metal levha.
4. Elektron tabancası. R,G ve B olmak üzere elektron demeti yayan katotlardır. Her tabancaya ait elektron yayılımını sağlayan bir ısıtıcı mevcuttur(6.15 V ısıtıcı gerilimi).
5. Elektron demetini odaklayan,hüzme haline getiren Focus elektrodları (Anod geriliminin %25-30 )
6. Tüp boynunda yer alan dikey ve yatay saptırma bobinleri.
7. Saflık magnetleri.Renk saflığının ayarlanabildiği magnetler.
8. Yüksek gerilim ucu. Elektron demetinin fosfor tanecikleri üzerine doğru hızlanmasını sağlayan anod gerilimi (30 kV)
Parametreler: Saptırma açısı: Ekranın çapraz olarak saptırma açısı.
Ekran boyutu: Ekranın çapraz olarak uzunluğu(mm ve ya inch)
nerelerde kullanılır
TV ve Monitör ekranı olarak.
37-Komponent adı SAW FILTER
kısaltma SAW FILTER
açıklama
SAW filtreler(Surface Acoustıc Wave Filter) band geçiren filtre özelliklerine sahip pasif komponentlerdir. Çalışması komponent içindeki ızgara şeklindeki alıcı ve verici transdüserlerin akustik yüzey dalgalarını anten şeklinde alması ve ya vermesi şeklindedir. Bu ızgaraların düzenlenmesi girişe uygulanan frekansın dalga boyuna bağlı olarak yapılır.
özellikleri
Diğer filtrelere göre birçok üstünlüğü vardır. Bunlar;
1. Ayar gerektirmezler.
2. Karakteristikleri çok kararlıdır.
3. Toleransı çok düşüktür.
4. PCB üzerinde çok az yer kaplar.
5. Genlik ve faz responsları birbirinden bağımsız belirtilebilir.
6. Çok karışık LC devreleri yerine çok rahatlıkla kullanılabilir.
Piezoelektrik katman (lityum niobate LiNbO3) üzerine yerleştirilen metal aliminyum tabaka bir takım yöntemlerle (fotoresistif maddeler) birbirinin arasına geçen ızgaralar şekline getirilir.Daha sonra bu yapı metal kılıf içine yerleştirilir.
TV ara frekans saw filtreleri tuner çıkışında ara frekans karakteristiklerine bağlı olarak şu karakteristiklere sahiptir.
Yayın sistemi:B/G,PAL-I,PAL-N,PAL-M,SECAM-B,D/K,SECAM-L vb...
Ara frekans:38.9 MHz (PAL B/G)
Resim taşıyıcı kazancı (dB olarak):5.6 dB
Renk taşıyıcı kazancı:0.9 dB
Ses taşıyıcı kazancı:20.4 dB
Komşu resim taşıyıcı kazancı:55 dB
Komşu ses taşıyıcı kazancı:48 dB
Alt frekans aralığı kazancı 25...30.90 MHz:45 dB
Üst frekans aralığı kazancı 40.4...45.0 MHz:41 dB
Grup gecikmesi:65 ns
Yük empedansı:2K/3pF
Kaynak empedansı:50 ohm
Terminaller arası gerilim:12Vdc/10Vp-p
Sıcaklık katsayısı:72 ppm/K
Çalışma sıcaklık aralığı:-25C- +85C
nerelerde kullanılır
Telekominikasyon alanında kullanılan tüm alıcılarda ara frekansın filtre edilmesi amacıyla kullanılır. TV sistemlerinde tuner çıkışında ara frekans filtresi amacı ile kullanılır.
38-Komponent adı SMT(SWITCH MODE TRANSFORMER)
kısaltma TRF SMPS
açıklama
TV'nin çalışması için gerekli gerilimleri sağlayan trafodur.
özellikleri
Primer endüktansı(1 KHz,250 mV):292 uH
Sızıntı endüktansı:8 uH
Primer gücü (max):193 W
Çalışma voltajı:90-260 Vac 50 Hz
Çalışma frekansı:46 Khz(min)
Regülasyon modları:primer ve ya sekonder
Çıkış gerilimleri:115 V,12.7 V,10.2 V,13.5 V,-13.5 V
Çıkış akımları:600 mA,1000 mA,1500 mA,1000 mA
Isı aralığı:-25C-85C
testler:
-40 C'de 96 saat tutulduğunda elektriki ve mekaniki zarar olmaması
120 C'de 96 saat tutulduğunda elektriki ve mekaniki zarar olmaması.
60 cC,% 95 nemde,1000 saat bekletildiğinde elektriki ve mekaniki zarar olmaması.
nerelerde kullanılır
TV'de anahtarlamalı güç devresinde (switch mode power supply) istenen gerilimleri sağlayan trafo olarak kullanılır.
39-Komponent adı TOROİD ŞOK BOBİNLERİ
kısaltma CHOKE COIL
açıklama
Manyetik olarak dengelenmiş,etrafında minimum manyetik alana sahip,yüksek manyetik geçirgenlik ve E/I şoklarına göre daha az kayba sahip komponentlerdir.
özellikleri
Endüktans aralığı:20 KHz,5 V'da 12-950uH
50 KHz ve tam yükte 35-490 uH
0 akımda 10-8000 uH
Sınırlı DC akımda 5-4500 uH
0 dc akımda 25C altında endüktans minimum 14-1400 uH
Tolerans:%15
Akım sınırlaması:1-50 A
DC direnç:0.0016-3.34 ohm
nerelerde kullanılır
Hat dengeleyici komponent ve güç kaynaklarında filtre olarak kullanılır.100 KHz'e kadar olan anahtarlamalı güç kaynaklarında ve yüksek çözünürlüklü CRT displaylerde filtre ve enerji depolama endüktörü olarak
40-Komponent adı TRANSİSTÖR
kısaltma TR
açıklama
Akım kontrol amacı ile kullanılan komponentdir. Emiter,kollektör ve beyz olmak üzere üç bacağı vardır. Beyz ucuna uygulanan akımla kollektör ve emiter akımı doğrudan ilgilidir. Beyz akımı ile kollektör,emiter akımı kontrol edilir. İki çeşit tipi vardır bunlar NPN ve PNPdir. İsimlerdende anlaşılacağı gibi transistör üç katmandan meydana gelmiştir. Bunların dizilişine göre transistör isimlendirilir. Transistörler kabaca 3 ana gruba ayrılabilirler;
a) Alçak frekans transistör: Maksimum kollektör akımı 20mA-1A arasındadır. Fazla güç ve yüksek frekansıngerekmediği devrelerde kullanılır. Ses frekans devrelerinde, preamplifikatör devrelerinde, düşük frekanslı osilatör devrelerinde kullanılır. Örneğin BC548 ve BC558 serisi.
b) Orta ve yüksek frekans transistör: Maksimum kollektör akımı 1A’yı geçmez. Fazla gücün istenmediği ancak yüksek frekansın kullanıldığı devrelerde kullanılır. BF 241 tipi örnek olarak verilebilir.
c) Yüksek frekans güç transistörleri: Kollektör emiter arası dayanabileceği gerilim yüksektir. AK10 şasede yatay saptırma katında kullanılan B4506D yüksek gerilim transistörlerine güzel bir örnektir.
nerelerde kullanılır
Sinyal yükseltme işlemlerinde, anahtarlama devrelerinde, regülasyon devrelerinde, osilatör devrelerinde, yüksek gerilim uygulamalarında kısacası hemen hemen tüm elektronik uygulamalarında.
41-Komponent adı TRİSTÖR(SCR)
kısaltma TRISTOR
açıklama
Anahtarlamalı tek yönde iletken diyottur. Anot,katot ve geyt olmak üzere üç bacağı vardır. Geytinden uygulanan sinyale bağlı olarak anot,katot arasında iletim sağlanır, Geytten bir kere tetiklenen tristör iletime geçer,geyt akımının kesilmesi iletim durumunu etkilemez. Durdurma yöntemleri dediğimiz yöntemlerle örneğin anot katot arasının kısa süreli kısa devre edilmesi ve ya anot yada katod geriliminin kesilmesi ile
özellikleri
Sürekli peak gerilimi VDRM/VRRM:Tristörün dayanabileceği gerilim.
Ortalama akım IT(AV):Tristör üzerinden akabilecek akım.
Sürekli olmayan peak akımITSM:Tristörün anlık dayanabileceği akım.
Geyt kontrolllü turn-on zaman tgt:Belli şartlarda tristörü aktif duruma sokma zamanı.
Ters akım IR:Belli şartlarda tristör üzerinden akan akım.
Tetikleme gerilimi VGT:0.8 V
Tetikleme akımı IGT:0.2 mA
Doğru polarmada Anot-Katot gerilimi VT:1.35V
nerelerde kullanılır
Tetikleme elemanının gerektiği tüm devrelerde kulanılır.Geyt kontrollü diyot olarak güç devrelerinde kullanılır. Örneğin, AK20 şasede ST-BY modunda kontrol entegresinin ihtiyaç duyuduğu gerilim dışında diğer gerilimleri indirmek için Q 808 pozisyonunda MCR22 tristörü kullanılıyor.
42- Komponent adı 7 SEGMENT DİSPLAY
kısaltma DISPLAY
açıklama
Yedi tane LED'in bir gövde içine yerleştirilmesi ile elde edilen komponenttir. Belirli sayılar için belirli ledler doğru polarma altında çalıştırılır ve sayı dijital olarak displayde görülür.
özellikleri
Çalışma gerilimi ve akımı dışında iki tip 7 segment display vardır. Bunlar led diyotların katotlarının birleştirildiği ortak katotlu 7 segment display, ledlerin anotlarının birleştirildiği ortak anotlu 7 segment
display. Ortak katodlu displaylerrde ledlere + gerilim, ortak anotlu displayde ise ledlere - gerilim uygulanır.
nerelerde kullanılır
Elektronik cihazların ön panellerinde, dijital olarak bilginin gösterilmesi gereken her yerde kullanılır.
43- Komponent adı FBT (Flyback Transformer)
kısaltma FBT
açıklama
TV tüpünün çalışması için gerekli olan anao gerilimi (20-27kV), fokus voltajı(3.5-9kV), screen voltajı (300-1600V) ve tüp kartı için 200V’luk gerilimlerin alındığı trafodur.
Bazı FBT’lerin içinde balider direnci vardır. Bu direnç tüpün, TV kapatıldıktan sonra deşarj olmasını sağlar.
özellikleri
Çalışma frekansı: 15625Hz(horizantal çalışma frekansı)
nerelerde kullanılır
Monitör ve televizyonlarda elektron ışımalı tüplerde(CRT) kullanılır.
44- Komponent adı LINEARTY
kısaltma
açıklama
TV’deki görüntünün yataydaki geometrisini düzenlemek amacıyla kullanılır. Ekrandaki tarama sinyalinin ekranın solundan ortasına kadar olan kısmının geomerisini düzenler. Ekranın diğer yarısının geometrisini ise S-correction kapasitesi düzenler. Nüve üzerine konan mıknatıs nedeniyle takılma yönü önemlidir. Eğer ters takılırsa ekranda daireler yumurta şeklinde ortaya çıkar. Bobinin bir yönde etkisini arttırıp diğer yönde azaltmak amacıyla nüve üzerine mıknatıs yerleştirilmiştir.
özellikleri
Endüktans: 30-40-50uA
Akım aralığı:0-5A.
nerelerde kullanılır
TV’nin horizantal katında linearitesini düzeltmek amacıyla kullanılır.
45- Komponent adı LINE DRIVER
kısaltma
açıklama
FBT ve saptırma bobinlerini süren trafoyu tetiklemek ve RGB sürücü entegresi ile trafoyu yalıtmak amacıyla kullanılan trafodur. Giriş sinyalini çıkışta 15-16 kata çıkatır.
özellikleri
90-110 derece tüplerde farklı line driver kullanılır.
display. Ortak katodlu displaylerrde ledlere + gerilim, ortak anotlu displayde ise ledlere - gerilim uygulanır.
nerelerde kullanılır
TV’nin horizantal katının girişinde kullanılır.